اسلام-بصیرت

انواع خوابيدن در شبانه روز

منظور از خواب قيلوله چيست و از اينكه از چه زماني شروع مي شود وتا كي ادامه دارد ايا از طلوع آفتاب شروع مي شود يا خير و اينكه در بعد از ظهر تا ساعت چند جز خواب قيلوله است و اينكه چگونه مي توان اثر منفي خوابيدن بين طلوعين را خنثي كرد و يك كارممندي كه تا ساعت سه وچهار سركار است چگونه مي تواند سحر خيز شود در زماني كه همان دارد چطور واينكه درشبانمه روز چند ساعت خواب براي بدن لازم است و اينكه خوابيدن درچه ساعتي نهي شده ودليل علمي ومنطقي آن چيست

در مورد خواب مطلب بسيار است ولي نكته قابل توجه آن است كه اولا هر كس به خاطر شرايط بدني خود به ميزان خاص خودش به خواب نياز دارد لذا نسخه واحدي براي ميزان خواب نداريم. ثانيا تغيرات در ساعات خواب بايد تدريجي باشد تا عوارض آن به حداقل برسد. كسي كه برنامه خواب او غير از محتواي ذيل است، بايد به تدريج آن را تغيير بدهد. البته با توجه به شرايط خودش؛ لذا مثلا كسي كه كارمند است مجبور است خوابش را به نحوي تنظيم كند كه به كارش آسيب نزند و لو مثلا از خواب قيلوله محروم شود. شما مي‌توانيد از يك مشاور براي تنظيم خواب خود كمك بگيريد.

در روايات چند نوع خواب معرفي شده براي هر يك اثراتي بيان شده است. تحقيقات تجربي نيز اين مطالب را تأييد مي‌كند.

1 - خواب غفلت : خوابيدن در مجلس پند و يادآوري است.

حضرت آيت الله مجتهدي ( حفظه الله ) مي فرمايند : يكي از خطباء تهران مي فرمودند : هميشه شخصي را مي ديدم كه در جلسات متعدد پاي منبر من مي آيد ، لذا من هم نمي توانستم مطالب تكراري را بگويم ، روزي به او گفتم : اميدوارم صحبتهاي من براي شما مفيد باشد ، و باعث تضييع وقتتان نباشم زيرا شما را مي بينم كه الحمد لله مقيد به شنيدن صحبتها و احاديث اين حقير هستيد ، او گفت : بله ، مدتي است كه دچار بي خوابي شده ام ، و دكتر هم توصيه كرده است كه سعي كن بيشتر استراحت كني و بخوابي ، اما با اين وجود خوابم نمي برد ولي در پاي منبر شما نمي دانم چگونه است كه از همه جا بهتر مي خوابم در آن موقع متوجه شدم كه اين شخص براي خوابيدن مي آيد نه براي درك مطلب . ظاهراً منبريها و وُعّاظ ، هم كار پدر را مي كنند ، چون نصيحت مي نمايند ، و هم كار مادر را ، چون لالائي مي خوانند . آداب الطلاب ، ص349

2 - خواب بدبختي : خوابيدن در وقت نماز است.

3 - خواب لعنت (فيلوله ) : خواب بعد از طلوع آفتاب است كه انسان را كسل مي كند .

4 - خواب عذاب (عيلوله ) : خواب بين الطلوعين ؛ از فجر (نماز صبح) تا طلوع آفتاب كه مذموم و بد مي باشد.

در روايات از خوابيدن قبل از طلوع آفتاب ، بسيار نهي شده و مكروه است . حضرت رسول (صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه ) : زمين به سوي خدا ناله و فرياد مي كند از سه چيز : ... خواب كردن بر آن قبل از طلوع آفتاب . حضرت صادق (عليه السلام ) : خواب بامداد شوم است و روزي را منع مي كند و رنگ را زرد مي كند و صورت را زشت مي كند ... و بدرستي كه خداوند روزي را ما بين طلوع صبح تا طلوع آفتاب قسمت مي نمايد ...و مرغ بريان و ترنجبين بر بني اسرائيل در اين وقت نازل مي شد ، هر كه در اين وقت خواب بود ، بهره او نازل نمي شد . حليه المتقين ، ص170

اما در چند حديث اين خواب را اجازه داده اند ؛ حضرت صادق (عليه السلام) به شخصي فرمودند كه چون نماز صبح كردي و ذكر خدا ( تعقيبات) خواندي ، اگر قبل از طلوع آفتاب بخوابي اشكالي ندارد . چنان چه در حديث صحيح است كه امام رضا (عليه السلام) به شخصي فرمود كه فردا بعد از طلوع آفتاب بيا كه من بعد از نماز صبح خواب مي كنم .حليه المتقين ، ص170

پس اگر كسي شب زنده داري داشته و نمازش را اول وقت خوانده، اشكالي ندارد كه بعد نماز صبح كمي بخوابد تا دوباره سرحال شود و بتواند به فعاليت روزانه بپردازد.

5 - خواب راحت (قيلوله ) : خواب قبل از ظهر تا ظهر و بعد از نماز ظهر تا عصر است ، كه مستحب است و در آن وقت اگر كسي خوابي ببيند دروغ نمي شود . و اين خواب رفع كننده كسالت و هضم كننده غذا است .

شخصي به خدمت حضرت رسول (صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه) آمد و عرض كرد كه من حافظه قوي داشتم و اكنون فراموشي بر من غالب شده است . حضرت فرمودند كه آيا خواب قيلوله مي كردي و حال ترك كرده اي ؟ گفت : بلي . حضرت فرمودند كه باز خواب قيلوله بكن . چنان كرد و حافظه اش برگشت . و در روايت ديگر است كه خواب قيلوله نعمت است و نيكو ياوري است بر بيداري و عبادت شب . حلية المتقين ، ص170

خواب قيلوله مستحب و مخصوص نيم روز اما كوتاه است. ساختار وجودي انسان به نوعي است كه در طول شبانه روز و بعد از يك دوره بيداري به استراحت و خواب نياز دارد. هنگامي كه خورشيد در مغرب پنهان مي گردد و تاريكي گسترده مي شود، همه چيز تعطيل شده و هنگام خواب و استراحت فرا مي رسد تا بدن با استراحت شبانه و تجديد نيرو دگرباره در روز به كار و فعاليت برخيزد. خداوند شب را آفريد تا انسان در آن آرامش پيدا كند. اما خوابيدن به مدت كوتاه در طول روز انكار نشده و حتي از فوايدي برخوردار است. چنين خوابي موجب تجديد قوا و بازيابي نيرو مي شود. (رك: شهيد دكتر پاك نژاد، اولين دانشگاه و آخرين پيامبر، ج 17، ص 153.)

6 - خواب رخصت ( خوابي كه اجازه داده شده) : خوابيدن بعد از نماز عشا است.

7 - خواب حسرت : خوابيدن در شب جمعه است.

8 -خواب حيلوله : خواب بعد از ظهر يا خواب وقت ظهر است ،چون اين خواب حايل و فاصل بين ظهر و نماز (ظهر) است ،حيلوله گويند . و چون تأخير نماز از اول وقت ناپسند است ، خوابيدن در اين وقت خوب نيست .

9 - خواب غيلوله : خواب آخر روز است كه موجب بيماري است. (رك: پندها ي جاويدان ، ص 449 و 410)

خواب بعد از عصرمكروه است . چنانكه از امير المومنين ( عليه السلام ) روايت است خوابيدن بين الطلوعين و بين العشائين ( بين نماز مغرب و عشاء ) موجب پريشاني و فقر مي شود . حليه المتقين